20-7-1929 Laura van klinken –de Laat 11-9-2018
Op de rouwkaart hebben jullie kunnen zien dat de Bijbeltekst voor deze viering van het leven van Laura luidt: ‘Een sterke vrouw, wie zal haar vinden?’. Wie was die sterke Laura en waarom? Ik zal van haar een levensschets geven omdat ik over een periode van bijna 75 jaar haar als vriendje, verloofde en echtgenoot van zeer nabij heb meegemaakt.
Laura werd geboren in 1929 in de Pijp, destijds een volksbuurt in Amsterdam, uit Rooms-Katholieke ouders. Zij waren voor die tijd progressief door hun sociale milieu te verbeteren en het aantal kinderen te reguleren. Ze verhuisden naar een betere buurt en kregen 2 kinderen, een zoon en de 7½ jaar jongere dochter Laura. Ze werden niet katholiek opgevoed en gingen naar het Hervormd Lyceum. Helaas ontstonden er huwelijksproblemen tussen Laura’s ouders tijdens de 2e Wereldoorlog, met als gevolg dat zij haar middelbare school niet kon afmaken. Ze heeft het daar altijd moeilijk mee gehad omdat vervolgstudies. zoals universiteiten, uitgesloten waren. In September 1944, met een naderende Oorlogswinter in koud en naargeestig Amsterdam, leerde ik Laura kennen, we waren resp. 18 en 15. Ik was op slag verliefd, wat een mooi meisje! Na een paar kapers op de kust uitgeschakeld te hebben koos zij voor mij. Vanaf dat moment waren we onafscheidelijk, vierden samen de bevrijding op 5 mei 1945 en genoten van de vrijheid, geen verduisterde straten, geen avondklok, niet opgepakt kunnen worden etc. etc.
In die periode speelde voor haar het geloof in een God al een grote rol en ontleende daaraan de kracht om door te gaan. Wij gingen toen ook elke zondag naar de Nederlands Hervormde kerk, vlakbij haar huis, waar we later in 1949 getrouwd zijn. Vier jaar geleden waren we 65 jaar getrouwd en zijn we op onze trouwdag, die op een zondag viel, terug geweest, kregen een warm onthaal van de gemeente, en hebben het huwelijksregister en doopregister van onze oudste dochter en kleindochter ingezien. Een nostalgische belevenis.
In die tijd begon ze ook van haar lage budget boeken te kopen, wel met inhoud, geen flut lectuur. Dat zou het begin worden van wat je een bibliotheek zou kunnen noemen, ons huis staat nu vol met boeken. De boekhandelaar zal haar missen. Je zou kunnen zeggen dat ze het gemis aan opleiding ruimschoots heeft gecompenseerd door dit lezen van boeken over allerlei onderwerpen, zo kun je ook wijs worden.
In september 1946 moest ik opkomen voor de vervulling van mijn dienstplicht bij het Korps Mariniers. Door overgang in beroepsdienst werden dat 30 jaar. Bij gebrek aan kleinere broertjes en zusjes was ze van jongs af aan in de weer met kleintjes van andere mensen. Ze wilde zelf een groot gezin met liefst 6 kinderen, het werden er 5, 4 dochters en een zoon. Door de vele verhuizingen, 19 keer in 20 jaar waarvan 2 overzee, hebben ze een verschillende geboorteplaats. Zo is ons 4e kind Karin, geboren in de Marinierskazerne Manokwari in het voormalige voormalig Nederlands Nieuw Guinea. De Marine arts, die de bevalling zou doen, had daar geen ervaring mee maar Laura stelde hem gerust met ‘ik heb er al drie achter de rug en het gaat goed’. En zo gebeurde dat ook. En hoewel blond en met blauwe ogen toch onze Papoea.
De jongste dochter wilde ik Laura noemen omdat ik dat een mooie naam vind en nu in de familie voort leeft. Wij waren een van de eerste Marine gezinnen die werden uitgezonden naar Nieuw-Guinea omdat er eerder geen passende huisvesting was. Het was er wel pionieren, de huishouding doen in een vochtig warm klimaat, geen airco, vaak blikvoeding omdat er geen groente verkrijgbaar was. Ook onder die omstandigheden voerde Laura een perfecte huishouding, kon goed organiseren en huldigde de principes van orde, regelmaat, en netheid. Onze kinderen waren daarom nooit ziek.
Na drieënhalf jaar in Nederland werd ik met gezin in januari 1962 uitgezonden naar Aruba. We waren daar koud twee maanden toen een compagnie Mariniers, waar ik deel van uitmaakte , binnen 24 uur naar Nieuw Guinea als versterking van de troepen aldaar werd gestuurd. Onze container stond nog half ingepakt in de tuin. We hadden een splinternieuwe auto uit Nederland meegenomen en Laura had geen rijbewijs, wel lessen gevolgd in Nederland. Van mij wist ze hoe laat we van Aruba zouden vertrekken. Ze besloot toch maar om met ons 5-span naar het vliegveld te gaan om ons uit te zwaaien. Een van de volgende dagen heeft ze haar rijbewijs gehaald en reed rond alsof ze dit al heel lang onder de knie had.
Vanaf dat we elkaar kenden tot mijn pensionering hebben wij elkaar veel brieven geschreven, die zich laten lezen als een dagboek, ze zijn nog steeds bewaard. Ik ga van bepaalde perioden zeker de brieven nalezen om weer eens te beleven hoe zij daar in stond. Tegenwoordig wordt onderkend hoe belangrijk een goed functionerend thuisfront is voor degene die uitgezonden is op missie. Je kunt je dan volledig concentreren op wat er van je verlangd wordt zonder kopzorgen over hoe het thuis toegaat. Laura was daar erg goed in, naadloos en vanzelfsprekend nam ze het commando over.
In 1965 werd ik voor een tweede keer binnen 24 uur uitgezonden, ditmaal naar een VN missie in India en Pakistan. Ook toen nam ze met dezelfde souplesse de verantwoordelijkheid voor het gezin over. Bij de opvoeding van de kinderen huldigde ze het principe dat de talenten van elk kind zoveel mogelijk tot ontplooiing moesten komen m.b.t. opleiding en beroep. De dochters werd voorgehouden dat ze beroepen moesten kiezen om zo nodig te gaan werken om hun onafhankelijkheid te bewaren en zich financieel te kunnen redden. Als ik vandaag de dag kijk wat daarvan terecht gekomen is, dan concludeer ik dat ze dit goed hebben opgepakt en kunnen praktiseren.
In 1976 verliet ik de militaire dienst, onze drie oudste kinderen waren het huis al uit en er ontstond meer ruimte om samen leuke en interessante dingen te doen. Drie dochters trouwden en in 1978 werd het eerste kleinkind geboren, en er zouden er nog 12 volgen. Laura was daar altijd zeer bij betrokken, ze zei dat ze van verse baby’s hield, dus ze zo snel mogelijk wilde zien. Later volgden logeerpartijtjes, vakanties, oppas momenten, verjaardagvieringen, en groeide ze in haar oma rol. Door onze hoge leeftijd maakten wij mee dat we achterkleinkinderen kregen, nummer 14 is kort geleden ter wereld gekomen. Ook daar heeft Laura van genoten.
Begin 80’er jaren wilde Laura op kerkelijk gebied ontdekken waar zij zich nog meer kon verdiepen dan in de Nederlands Hervormde kerk in Zeist. We kochten een abdijgids, maar hoefden niet ver van huis want het was bij toeval deze plek. Als ze ergens voor ging dan deed ze dat grondig, dit maal het gedachtengoed van Kerkvader Augustinus. Een plank met boeken van hem vult haar bibliotheek zoals ik eerder noemde.
Ze was van jongs af aan sportief, turnen, judo, veel wandelen in de bossen of strand, Nordic walking. Blijven bewegen was haar motto, het liefst in de buitenlucht.
Zo heeft ze haar leven intens geleefd, met ups en downs, altijd optimistisch, positief, voor iedereen aanwezig en niet voor zich zelf, en met een grenzeloos vertrouwen in het goede. Het volgende gedicht dat is haar agenda was onderstreept is ook op haar zelf van toepassing.
VERTROUWEN IS:
| Rustig verder gaan | Kwetsbaar durven zijn |
| Het universum zijn werk laten doen | Fouten durven maken |
| In zak en as zitten en toch niet opgeven | Geloven in je kracht |
| Het nemen van eigen verantwoordelijkheid | Geloven in kansen |
| Weten dat alles zich ontvouwt | Geduld hebben |
| Toekomst en verleden loslaten | Overgave |
| Actie op het juiste moment | Vertrouwen is volhouden! |
Op de vraag wie die sterke vrouw heeft gevonden is maar een antwoord mogelijk, want dat ben ik zelf. Ik heb destijds de goede keuze gemaakt en met haar een boeiend, rijk en veelzijdig leven gehad. Daar ben ik haar intens dankbaar voor. Dat ze mag rusten in vrede zoals ze zelf heeft voorgeleefd.
Leo van Klinken